Heeft het zin dat leerlingen (en leerkrachten) meer weten over de werking van het brein bij leren? Ja! Leerlingen hebben een hogere leermotivatie en ontwikkelbereidheid als zij iets meer weten over de plasticiteit van het brein en hoe leren werkt in het brein.
In mijn plusklas op Bonaire krijgen de leerlingen iedere week 15 minuten Braintime, waarin ik verschillende aspecten van het brein uitleg. Soms in de kring, soms aan de hand van een video, soms met een creatieve werkvorm, en soms van alles wat. De lesideeën staan beschreven op het Instagramaccount Leuker Leren. In deze blogreeks verzamel je achtergrondinformatie over het brein.
Wat is neuroplasticiteit
Een van de meest opzienbarende ontdekkingen vanuit de neurowetenschappen is dat ons brein maakbaar is. Het is niet zo dat je ergens goed of slecht in bent en dat daar niets aan te veranderen is. Onze hersenen zijn in staat tot reorganisatie en zelfvernieuwing: ons brein is in staat om nieuwe verbindingen tussen hersencellen te maken, waardoor we ergens beter in kunnen worden. En die verbindingen worden versterkt naarmate je ze vaker gebruikt. Dat vermogen van ons brein om zich continu aan te passen aan de ervaringen die we hebben, heet neuroplasticiteit.
Hoe werkt neuroplasticiteit
Neuroplasticiteit is het vermogen van de hersenen om zich te herstellen en aan te passen aan de omgeving. Dit doet het brein door het creëren van nieuwe hersencellen en het versterken van de verbindingen daartussen. Ons brein is kneedbaar, en verandert elke dag opnieuw een beetje door elke ervaring – klein of groot – die we hebben. Je kunt het brein zien als een spier die je kunt trainen. Gebruik je bepaalde hersengebieden veel, dan worden deze sterker. Gebruik je hersencellen niet, dan zullen ze na verloop van tijd verdwijnen.
Geef een demonstratie
Hoe leg je het begrip neuroplasticiteit uit aan je leerlingen? Dat kan door een demonstratie te geven aan de hand van elastiekjes. Je neemt twee elastieken van verschillende grootte. Bijvoorbeeld een postelastiek en een gekleurde kleinere. Breng die elastieken, elk aan een andere hand, tussen duim en wijsvinger licht op spanning. Elk elastiek staat voor iets wat je genetisch hebt meegekregen; de postelastiek staat bijvoorbeeld voor je taalgevoel en de kleinere voor je zangkunsten. Je kan het zien als een soort ‘bandbreedte’ die je hebt meegekregen. Als je het kleinere elastiek niet traint, dan blijft het een klein elastiek. Maar als je bereid bent om er mee aan de slag te gaan, kan je de bandbreedte oprekken. En dat oprekken betekent dus veel oefenen, herhalen, fijn slijpen enzovoort.*
Use it or lose it
Als je het grootste elastiek laat voor wat het is en er niet verder mee aan de slag gaat (omdat het je bijvoorbeeld wel heel makkelijk afgaat),is het zelfs de vraag of het kleinere elastiekje niet groter wordt dan die grote. Het ene elastiek is het andere niet, voor sommige aspecten hebben we een grote bandbreedte, voor andere een kleinere, maar uiteindelijk valt of staat het met de inspanning die we doen om de elastiekjes op te rekken.
Deze blog geeft je achtergrondinformatie bij de post ‘Lesidee: hoe werkt ons brein’. Les 1. Onze gedachten.
Je kunt de post vinden op ons Instagramaccount Leuker Leren.
*Het voorbeeld van de demonstratie van de elastiekjes komt uit het boek ‘Breindidactiek’ van Gerjanne Dirksen.